Q: পৰিৱেশ প্ৰদূষণ কেই প্ৰকাৰৰ আৰু কি কি?
Ans: পৰিৱেশ প্ৰদূষণৰ অৰ্থ হ’ল ক্ষতিকাৰক বা বিষাক্ত প্ৰভাৱ পৰা যিকোনো পদাৰ্থৰ উপস্থিতি বা পৰিৱেশত প্ৰৱেশ। পৰিৱেশ প্ৰদূষণ তেতিয়া হয় যেতিয়া প্ৰদূষকে চৌপাশক দূষিত কৰে; যিয়ে এনে পৰিৱৰ্তন আনে যিয়ে আমাৰ স্বাভাৱিক জীৱনশৈলীত বিৰূপ প্ৰভাৱ পেলায়।
প্ৰদূষণ সাত প্ৰকাৰৰ: বায়ু প্ৰদূষণ, পানী প্ৰদূষণ, ভূমি প্ৰদূষণ, তেজস্ক্ৰীয় প্ৰদূষণ, তাপ প্ৰদূষণ, পোহৰ প্ৰদূষণ আৰু শব্দ প্ৰদূষণ।
Table of Contents
১. বায়ু প্ৰদূষণ:
বায়ু প্ৰদূষণ(Air Polution) হ’ল বায়ুমণ্ডলৰ প্ৰাকৃতিক বৈশিষ্ট্য সলনি কৰা যিকোনো ৰাসায়নিক, ভৌতিক বা জৈৱিক কাৰকৰ দ্বাৰা ঘৰৰ ভিতৰৰ বা বাহিৰৰ পৰিৱেশ দূষিত কৰা। ইয়াৰ মূল কাৰণ হৈছে ঔদ্যোগিক নিৰ্গমন, বাহনৰ নিৰ্গমন, জীৱাশ্ম ইন্ধন জ্বলোৱা, আৰু মানুহৰ বিভিন্ন কাৰ্য্যকলাপ। জনস্বাস্থ্যৰ বাবে প্ৰধান চিন্তাৰ বিষয় প্ৰদূষকসমূহৰ ভিতৰত কণা পদাৰ্থ, কাৰ্বন মনোক্সাইড, অ’জন, নাইট্ৰজেন ডাই অক্সাইড আৰু চালফাৰ ডাই অক্সাইড আদি অন্তৰ্ভুক্ত। বায়ু প্ৰদূষণৰ ফলত শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত সমস্যা, হৃদযন্ত্ৰৰ ৰোগ, পৰিৱেশৰ অৱক্ষয় আদি হ’ব পাৰে।
২. পানী প্ৰদূষণ:
জল প্ৰদূষণ হ’ল জলভাগত এনে পদাৰ্থ নিৰ্গত হোৱা যিয়ে পানীক মানুহৰ ব্যৱহাৰৰ বাবে অসুৰক্ষিত কৰি তোলে আৰু জলজ পৰিৱেশ তন্ত্ৰত ব্যাঘাত জন্মায়। বিষাক্ত আৱৰ্জনা, পেট্ৰলিয়াম, ৰোগ সৃষ্টিকাৰী অণুজীৱকে ধৰি বিভিন্ন দূষক পদাৰ্থৰ অভাৱনীয়তাৰ বাবে পানী প্ৰদূষণ হ’ব পাৰে। পানী প্ৰদূষণৰ(Water Polution) উৎসসমূহ হ’ল ঔদ্যোগিক নিৰ্গমন, নলা-নৰ্দমা আৰু বর্জ্য পানী, কৃষিৰ পৰা বৈ যোৱা পানী, তেল নিৰ্গত হোৱা, আৰু অনুচিত আৱৰ্জনা নিষ্কাশন। জল প্ৰদূষণে জলজ জীৱ, পৰিৱেশ তন্ত্ৰ আৰু মানুহৰ স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিছে।
৩. ভূমি প্ৰদূষণ:
মাটি প্ৰদূষণ যাক ভূমি প্ৰদূষণ (Soil Polution)বুলিও কোৱা হয়, ইয়াৰ সংজ্ঞা হ’ল মাটিত থকা বিষাক্ত ৰাসায়নিক পদাৰ্থ (প্ৰদূষণকাৰী বা দূষিত পদাৰ্থ)ৰ উপস্থিতি, য’ত মানুহৰ স্বাস্থ্য আৰু/বা পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ বাবে বিপদ সৃষ্টি কৰিব পৰাকৈ যথেষ্ট ঘনত্ব থাকে। মাটিত স্বাভাৱিকভাৱে দেখা দিয়া দূষিত পদাৰ্থৰ ক্ষেত্ৰত, আনকি যেতিয়া তাৰ মাত্ৰা বিপদ সৃষ্টি কৰাৰ বাবে পৰ্যাপ্ত নহয়, তেতিয়াও মাটিত থকা দূষিত পদাৰ্থৰ মাত্ৰা স্বাভাৱিকভাৱে উপস্থিত থকা স্তৰতকৈ বেছি হ’লে মাটি প্ৰদূষণ হোৱা বুলি কোৱা হয়।
ঔদ্যোগিক কাৰ্যকলাপ, কৃষি পদ্ধতি, অনুচিত আৱৰ্জনা নিষ্কাশন, ৰাসায়নিক সাৰ আৰু কীটনাশকৰ ব্যৱহাৰৰ ফলত ইয়াৰ সৃষ্টি হয়। মাটি প্ৰদূষণে মাটিৰ উৰ্বৰতাত প্ৰভাৱ পেলায়, পৰিৱেশ তন্ত্ৰত ব্যাঘাত জন্মায়, খাদ্য আৰু পানীৰ উৎস দূষিত কৰিব পাৰে।
৪. তেজস্ক্ৰীয় প্ৰদূষণ:
তেজস্ক্ৰীয় প্ৰদূষণৰ লগত পাৰমাণৱিক শক্তি কেন্দ্ৰ, খনন কাৰ্য্যকলাপ, পাৰমাণৱিক আৱৰ্জনা অনুচিত নিষ্কাশনৰ বাবে পৰিৱেশত তেজস্ক্ৰীয় পদাৰ্থৰ উপস্থিতি জড়িত হৈ থাকে। তেজস্ক্রিয় প্রদূষণে স্বাস্থ্যজনিত গুৰুতৰ প্রভাৱ পেলাব পাৰে, য’ত কেন্সাৰ, জিনীয় মিউটেচন, আৰু দীৰ্ঘম্যাদী পৰিৱেশ দূষণৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পাব পাৰে।
৫. তাপ প্ৰদূষণ:
তাপ প্ৰদূষণ বুলিলে ঔদ্যোগিক প্ৰক্ৰিয়া, বিদ্যুৎ কেন্দ্ৰ আৰু অনুচিত শীতল ব্যৱস্থাৰ নিৰ্গমনৰ ফলত হোৱা প্ৰাকৃতিক জলভাগ, যেনে নদী বা হ্ৰদলৈ অতিৰিক্ত তাপ নিৰ্গত হোৱাক বুজোৱা হয়। পানীৰ উষ্ণতা বৃদ্ধিয়ে জলজ পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ ক্ষতি কৰিব পাৰে, দ্ৰৱীভূত অক্সিজেনৰ মাত্ৰা হ্ৰাস কৰিব পাৰে আৰু মাছ আৰু অন্যান্য জীৱৰ ওপৰত নেতিবাচক প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে।
৬. পোহৰ প্ৰদূষণ:
পোহৰ প্ৰদূষণ তেতিয়া হয় যেতিয়া কৃত্ৰিম পোহৰৰ উৎস যেনে ষ্ট্ৰীট লাইট, বিজ্ঞাপনৰ চিন, চহৰৰ আলোকসজ্জাই ৰাতিৰ আকাশ আৰু ইয়াৰ আশে-পাশে থকা অঞ্চলবোৰ অত্যধিকভাৱে আলোকিত কৰে। ই প্ৰাকৃতিক পোহৰৰ চক্ৰত ব্যাঘাত জন্মাব পাৰে, বন্যপ্ৰাণীৰ আচৰণত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে, তৰা চোৱাত বাধা দিব পাৰে আৰু মানুহৰ স্বাস্থ্য আৰু টোপনিৰ ধৰণত নেতিবাচক প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে।
৭. শব্দ প্ৰদূষণ:
শব্দ প্ৰদূষণ বুলিলে পৰিৱেশ বিঘ্নিত কৰা অত্যধিক বা অবাঞ্চিত শব্দক বুজায়। পৰিবহণ, উদ্যোগিক কাৰ্য্যকলাপ, চহৰ অঞ্চল, বিনোদনমূলক অনুষ্ঠান আদি বিভিন্ন উৎসৰ পৰা ইয়াৰ উদ্ভৱ হয়। দীৰ্ঘদিন ধৰি উচ্চ শব্দৰ মাত্ৰাত থাকিলে স্বাস্থ্যজনিত সমস্যা, মানসিক চাপ, যোগাযোগৰ অসুবিধা, প্ৰাকৃতিক বাসস্থানৰ বিঘিনি ঘটিব পাৰে।
